Wodór postrzegany jest jako nowoczesne paliwo przyszłości.
Aktualnie prowadzonych jest sporo programów badawczych i pilotowych wdrożeń mających na celu przetestowanie technologii oraz określenie możliwości szerszego zastosowania wodoru jako paliwa. Czy przy obecnym poziomie wiedzy i infrastruktury jest to możliwe w stosunkowo krótkim czasie.
Archiwum
Ministerstwo Klimatu i Środowiska 14 stycznia 2021 r. przekazało do konsultacji publicznych projekt „Polskiej Strategii Wodorowej do roku 2030 z perspektywą do 2040 r.” Dokument zakłada powstanie pięciu Dolin Wodorowych w Polsce. Jedna z nich - Pomorska Dolina Wodorowa, już istnieje.
Dolina Wodorowa to określony obszar geograficzny – miasto, region, wyspa lub obszar przemysłowy, gdzie realizowany jest cały ciąg projektów związanych z łańcuchem gospodarki wodorowej – od produkcji poprzez magazynowanie, transport, dystrybucję i zastosowanie. Nie ma jednego modelu organizacyjnego, tematycznego i biznesowego. W 19 krajach działa już 35 Dolin Wodorowych. Są to zarówno małe projekty, z produkcją wodoru na poziomie 0,6 t H2/dobę ( eFARM), jak i duże huby wodorowe, z produkcją 3180 t h2/dobę w Porcie Rotterdam. Hydrogen Europe uruchomił specjalistyczną platformę wymiany informacji i miejsce współpracy przy realizacji wielkoskalowych projektów wodorowych w ramach Dolin Wodorowych.
1 października 2019 roku, pod patronatem m.in. Marszałka Województwa Pomorskiego Mieczysława Struka, odbyła się konferencja PCHET 2019 dotycząca rozwoju technologii wodorowych. Podczas drugiej edycji tej konferencji, która cieszyła się bardzo dużym zainteresowaniem, poruszono ważne i nowe tematy związane z przygotowaniem legislacyjnym do realizacji projektów wodorowych, doświadczeń w innych krajach, czy finansowaniem takich projektów. Dyskutowano także na tematy techniczne, takie jak: magazynowanie wodoru, bezpieczeństwo instalacji technologicznych, konkretne ich zastosowania oraz budowa komponentów dla technologii wodorowej. Jednym z najważniejszych wydarzeń w trakcie konferencji było podpisanie deklaracji o powołaniu Pomorskiej Doliny Wodorowej, mającej stworzyć warunki do realizacji konkretnych celów związanych z zastosowaniem ogniw wodorowych w transporcie.
W przeszłości powstawały z sukcesem ośrodki gospodarcze i naukowe skoncentrowane na rozwoju i zastosowaniu nowatorskiej technologii, np. w Kalifornii w latach 60. związane z rozwojem półprzewodników czy też na Tajwanie w latach 70., związane z budową półprzewodników i wszelkiego rodzaju płyt elektronicznych do komputerów. W takich ośrodkach powstawały nie tylko końcowe produkty, ale przede wszystkim wszystkie niezbędne usługi i komponenty do ich wytworzenia – opracowanie procesów technologicznych, niezbędnych narzędzi i metod diagnostycznych oraz związanych z tymi technologiami badań jakościowych. Dzisiaj „Silicon Valley" czy „Made In Taiwan" to samodzielne symbole sukcesu gospodarczego. W Polsce, w Rzeszowie, mamy na przykład „Dolinę Lotniczą”.
- Nasze Doliny wodorowe, to ekosystemy gospodarcze i naukowe, pozwalające zbudować łańcuch wartości związany z gospodarką wodorową w kraju: od produkcji, przez transport, magazynowanie, zarządzanie, aż do wykorzystania tego nośnika energii – wyjaśnia Witold Gadoś, dyrektor sprzedaży pojazdów pasażerskich z firmy Siemens Mobility.
Pierwszym projektem, który otrzymał dofinansowanie z FCH JU na rozwój doliny wodorowej w Europie, był projekt HEAVENN w północnej części Holandii. Najważniejszym zadaniem przy jego powstawaniu było zidentyfikowanie i zintegrowanie wszystkich partnerów odpowiedzialnych za poszczególne podprojekty - od produkcji wodoru do jego zastosowania, ale również sługi serwisowania i naprawy urządzeń. Wodór ma być produkowany z elektrolizera o mocy 30 MW i wykorzystywany do zasilania transportu samochodowego, ogrzewania domów poprzez przesyłanie wodoru razem z gazem ziemnym czy wreszcie do produkcji „zielonego” metanolu. Wodór będzie również magazynowany w podziemnym magazynie Hystock.
Pomorska Dolina Wodorowa ma być przykładem efektywnego wdrożenia wodoru do krajowej gospodarki. Wykorzystanie potencjału wytwórczego wodoru Grupy LOTOS, nowoczesne kolejowe pojazdy wodorowe (np. Siemens Mireo Plus H) oraz stacje do tankowania pojazdów osobowych oraz autobusów mają stworzyć zeroemisyjny ekosystem gospodarczy regionu. Dodatkowo, częścią tego projektu ma być flota turystyczna, funkcjonująca na trasie Trójmiasto-Hel.
- Szczególnie, gdy planujemy strategie transportowe, możemy zauważyć, że najczęstszym środkiem transportu jest kolej elektryczna. Jednak na trasach, na których ze względu na charakter ich wykorzystania, zastosowanie trakcji elektrycznej jest nieopłacalne i/lub niekorzystne ze względów środowiskowych, dziś zmuszeni jesteśmy do korzystania ze spalinowych zespołów trakcyjnych. Wiedząc, że kolej odznacza się, w porównaniu do transportu drogowego, wybitnie niskimi oporami ruchu, a jednocześnie zauważając zapas nośności, dojdziemy do wniosku, że to w pojazdach szynowych jest naturalny potencjał do wdrażania technologii napędu wodorowego. Tak powstały wodorowe pojazdy szynowe rodziny Mireo Plus, które stanowią atrakcyjną kosztowo alternatywę dla pojazdów spalinowych, posiadając zbliżone zasięgi oraz konkurencyjny koszt cyklu życia. – opisuje Jacek Fink-Finowicki z firmy Siemens Mobility.
Sygnatariuszami deklaracji powołania tej inicjatywy byli:
Program PDW ogłoszony został przez Klaster Technologii Wodorowych, a głównym inicjatorem powołania Klastra była Regionalna Izba Gospodarcza Pomorza, przy aktywnym wsparciu Samorządu Województwa Pomorskiego.
- Pomorska Dolina Wodorowa ma zrewolucjonizować nasz transport publiczny i będziemy poszukiwać źródeł finansowania, tak by wesprzeć samorządy i partnerów w realizacji tego przedsięwzięcia – dodaje Tomasz Pelc, prezes firmy Nexus należącej do Klastra.
W Polsce powstają już kolejne takie inicjatywy. Na wodorowej mapie Polski, zaznacza się wyraźnie miasto Rzeszów.
- Polska może stać się hubem wodorowym w ciągu kolejnej dekady i będziemy podejmowali działania, żeby takim hubem się stała. Jedną z Dolin Wodorowych będzie Rzeszów. - powiedział premier Mateusz Morawiecki, w maju 2021, podczas konferencji prasowej w Jasionce k. Rzeszowa. Wtedy podpisano list intencyjny o powołaniu Podkarpackiej Doliny Wodorowej. W oparciu o lokalne przedsiębiorstwa i instytucje naukowe, z pełnym wsparciem samorządu, powstanie obszar w którym będą produkowane ogniwa paliwowe, autobusy wodorowe, a wodór będzie wykorzystywany na szeroką skalę. W zakresie technologii wodorowych już działają Instytut Energetyki oddział CEREL. Producent autobusów Autosan i Polenerga przygotowuje się do spalania „zielonego” wodoru w elektrociepłowni w Nowej Sarzynie. Planowane jest również wykorzystanie wodoru jako paliwa do samolotów.
W lipcu br. deklarację woli o powołaniu Wielkopolskiej Doliny Wodorowej podpisali przedstawiciele samorządu, prezydenci największych miast Wielkopolski i rektorzy instytucji naukowych. Nie mniej ważni byli także przedstawiciele przedsiębiorstw aktywnie działających w zakresie gospodarki wodorowej, tj. znany w Europie producent autobusów wodorowych Solaris Bus & Coach oraz ZE PAK, który w Koninie instaluje elektrolizer i buduje stacje tankowania wodorem. W lipcu tego roku, miasto Konin podpisze umowę na dzierżawę pierwszego autobusu wodorowego w Polsce. Działania skupić mają się na zapewnieniu dostępności „zielonego” wodoru, utworzeniu sieci jego dystrybucji i szerokim zastosowaniu. Włączenie jednostek badawczych pozwoli na rozwój technologii wodorowych i przygotowanie odpowiednich kadr.
Warto zwrócić uwagę na działania Klastra Technologii Wodorowych, trwające od 2017 r., kiedy to dołączające do niego kolejne miasta i spółki transportowe Pomorza, zaczęły budować swoje koncepcje zeroemisyjnego transportu. Podstawowym celem Pomorskiej Doliny Wodorowej jest budowanie świadomości społeczeństwa w obszarze zalet i zastosowań wodoru, budowanie relacji pomiędzy uczestnikami oraz przygotowywanie do realizacji projektów wodorowych w regionie. Przy okazji należy również wspomnieć o pozyskanym projekcie PDA Region, dotyczącym rozwoju transportu publicznego w 4 miastach Pomorza.
- Wodór to posiadające wiele zalet źródło energii. To przede wszystkim nowy kierunek i ewolucja polskiej energetyki oraz rynku paliw, który z konieczności i rozsądku nabiera tempa. Pomorze ma szansę, także przez inne projekty oraz rozwój OZE, szczególnie w strefie off-shore, stać się krajowym liderem w produkcji zielonej energii elektrycznej oraz zeroemisyjnego wodoru – powiedział Marszałek woj. Pomorskiego, Mieczysław Struk.
W tym kontekście warto zaznaczyć, że kolejnym projektem tworzonym w ramach Klastra Technologii Wodorowych jest NeptHyne. Ma on na celu produkcję wodoru na morzu, z wykorzystaniem energii elektrycznej z farm wiatrowych, zapewniając przesył energii elektrycznej oraz wodoru na ląd. Autorem koncepcji jest Tomasz Pelc, Nexus Consultants, członek Klastra Technologii Wodorowych. Projekt NeptHyne daje możliwość przechowywania i przetwarzania nadmiaru energii elektrycznej, która nie może być odebrana przez KSE. Z drugiej strony, zapewnia możliwość zaopatrywania statków serwisowych w wodór, które muszą zapewnić planowane prace serwisowe wiatraków morskich. Ważnym elementem projektu NeptHyne jest konieczność stworzenia całej technologii i procesów odsalanie wody morskiej oraz jej chemicznego przystosowania do wytworzenia wodoru.
Projekt Polskiej Strategii Wodorowej wskazuje, że do 2030 r. konieczne jest stworzenie warunków do uruchomienia instalacji do produkcji wodoru ze źródeł nisko i zeroemisyjnych. Planuje się wprowadzenie zachęt do działań innowacyjnych, które umożliwią polskim przedsiębiorcom wykorzystanie momentu rozwojowego oraz środków finansowych, oferowanych przez UE i międzynarodowe instytucje finansowe. Należą do nich FCH JU, Europejki Bank Inwestycyjny i Bank Ochrony Środowiska.
Wsparcie finansowe dużych projektów dla potrzeb produkcji wodoru i paliw syntetycznych w oparciu o proces elektrolizy, jest kluczowe dla zmniejszenia przez Polskę emisji szkodliwych gazów do atmosfery. Nasz kraj ma obecnie jedne z gorszych wskaźników jakości powietrza. Wydobycie oraz wykorzystanie węgla oraz paliw stałych zaczyna być coraz mniej opłacalne, musimy więc szukać nowych źródeł energii. W tym momencie cały Świat stawia na wodór! W Polsce zainstalowana moc elektrolizerów sięgnie w 2030 r. 2 GW. Rząd chce także zapewnić warunki do budowy instalacji do produkcji wodoru przy elektrowniach jądrowych.
Jak zatem widać, powołane na Pomorzu inicjatywy, samorządu i przedsiębiorstw dotyczące rozwoju i wdrożenia wodoru jako paliwa i nośnika energii, są wykonalne, mają wsparcie w proponowanych dokumentach strategicznych oraz są zgodne z celami klimatycznymi Polski oraz Europy.
Autorzy:
Marek Foltynowicz, Piotr Maksyś
26 lipca 2021 została podpisana umowa doradcza, pomiędzy Europejskim Bankiem Inwestycyjnym a Klastrem Technologii Wodorowych, koordynowanym przez Regionalną Izbę Gospodarczą Pomorza.
Wydarzenie odbyło się w siedzibie Krajowej Izby Gospodarczej w Warszawie, w której brali udział przedstawiciele Regionalnej Izby Gospodarczej Pomorza (Jarosław Filipczak - prezes RIGP, Damian Mucha - wiceprezes RIGP, Piotr Maksyś - dyrektor Klastra), Europejskiego Banku Inwestycyjnego (prof. Teresa Czerwińska - wiceprezes EBI, Paulina Brzezicka - doradca ds. innowacji i finansowania EBI) oraz Pan Tomasz Pelc, prezes spółki Nexus Consultants firmy, która działa i współtworzy klaster od 2017 r.
Umowa została zawarta w ramach inicjatywy InnovFin – EU Finance for Innovators, wchodzącej w program Horizon 2020, wspólnie wspierany przez Komisję Europejską i Grupę EBI. Jest ona dowodem na wspólne działania tych podmiotów w zakresie wspierania inwestycji w technologie czystego wodoru. Sygnatariusze chcą pozostać w zgodzie ze wskazaniami taksonomii UE, w tym z badaniami, rozwojem i innowacjami w zakresie kluczowych komponentów i maszyn do produkcji wodoru (np. elektrolizery, ogniwa paliwowe, pojazdy napędzane wodorem) oraz projektami badawczo-rozwojowymi i demonstracyjnymi dotyczącymi końcowych zastosowań wodoru w przemyśle.
Podczas wydarzenia Jarosław Filipczak - prezes Zarządu Regionalnej Izby Gospodarczej Pomorza powiedział:
- To bardzo ważny dzień w kwestii rozwoju współpracy między Regionalną Izbą Gospodarczą Pomorza, Klastrem Technologii Wodorowych i Europejskim Bankiem Inwestycyjnym. Zawarta umowa jest trzecią taką w Unii Europejskiej, co dowodzi wagi tego wydarzenia. Plany krajów członkowskich na dekarbonizację gospodarek, upatrują największych szans właśnie w technologiach wodorowych. Klaster skupiający zarówno liderów przemysłu, jak i mniejsze innowacyjne firmy, stają się partnerem wdrożenia wodoru jako nośnika energii, paliwa dla gospodarki i społeczeństwa. Chciałbym jeszcze raz osobiście podziękować pani prof. Czerwińskiej za zaangażowanie w cały proces oraz zespołowi EBI i Klastra, za pomoc w ustaleniu wspólnych kierunków działań i strategii rozwoju, która mam nadzieję przyniesie wymierne korzyści polskim firmom i gospodarce.
- Jednym z głównych atutów Europejskiego Banku Inwestycyjnego jest łączenie wsparcia doradczo-technicznego w początkowych fazach projektu z atrakcyjnymi formami finansowania w fazach późniejszych. Ten model doskonale sprawdza się w rozwijaniu i wdrażaniu nowych przełomowych technologii, do których również należą te oparte na wykorzystaniu wodoru. Liczymy na to, że umowa podpisana z Klastrem Technologii Wodorowych będzie kolejnym krokiem na drodze do upowszechnienia wodoru jako alternatywy dla paliw kopalnych – mówi wiceprezes EBI, prof. Teresa Czerwińska, która nadzoruje działalność EBI w Polsce w zakresie innowacji.
- Cieszymy się z rozpoczęcia współpracy, która przyczyni się do rozwijania i wdrażania nowych technologii opartych na odnawialnych źródłach energii – podsumował Piotr Maksyś, dyrektor Klastra Technologii Wodorowych.
Do 2050 roku Unia Europejska ma osiągnąć tzw. neutralność klimatyczną, czyli zerową emisję gazów cieplarnianych netto. Kluczowym czynnikiem umożliwiającym redukcję emisji z sektora transportu i przemysłu może być czysty wodór, stając się zielonym źródłem energii dla tych trudnych obszarów. Prognozy wskazują na ekonomiczną efektywność technologii wodorowych w okresie 5-10 lat.
Otrzymywanie ekologicznego, zeroemisyjnego wodoru wymaga dużych nakładów finansowych. Kluczowym partnerem finansującym w kontekście UE jest Europejski Bank Inwestycyjny (EBI).
Ta instytucja finansowa UE udzieliła w ciągu ostatnich 8 lat wsparcia doradczego i finansowego projektom, związanym z technologiami wodorowymi, o łącznej wartości ponad 2 mld EUR. Dofinansowanie uzyskały również projekty, które skupiają się na zwiększeniu skali wdrażania w sektorze transportu, poprzez wspieranie nowych flot wodorowych i powiązanej infrastruktury.
Dzięki przyjętemu w ubiegłym tygodniu przez Komisję pakietowi Fit for 55, Europa przygotowuje się do podjęcia dalszych kroków w kierunku osiągnięcia celu, jakim jest neutralność klimatyczna do 2050 r., poprzez stopniowe zmniejszanie emisji gazów cieplarnianych netto. Badania i innowacje mają zasadnicze znaczenie w tym procesie, angażując obywateli i promując innowacje w ramach przemian społeczno-gospodarczych. Naszą wspólną ambicją jest rozwój gospodarki wodorowej w UE, która zapewni powszechny i łatwy dostęp do energii przyszłości. Umowa między EBI a Klastrem Technologii Wodorowych ma za zadnie wspierać rozwój innowacyjnych firm europejskich i komercjalizację nowych technologii wodorowych – powiedziała Mariya Gabriel, Komisja Innowacji, Badań Naukowych, Kultury, Edukacji i Młodzieży Komisji Europejskiej.
EBI, dzięki swojej wiedzy i osiągnięciom w zakresie finansowania innowacyjnych technologii i infrastruktury (w szczególności w dziedzinie morskiej energii wiatrowej i akumulatorów), jest dobrze przygotowany do wspierania rozwoju niezbędnego ekosystemu wodorowego w Europie:
Jednym z głównych atutów Europejskiego Banku Inwestycyjnego jest łączenie wsparcia doradczo-technicznego w początkowych fazach projektu z atrakcyjnymi formami finansowania w fazach późniejszych. Ten model doskonale sprawdza się w rozwijaniu i wdrażaniu nowych przełomowych technologii, do których również należą te oparte na wykorzystaniu wodoru. Liczymy na to, że umowa podpisana z Klastrem Technologii Wodorowych będzie kolejnym krokiem na drodze do upowszechnienia wodoru jako alternatywy dla paliw kopalnych – mówi Wiceprezes EBI, prof. Teresa Czerwińska, która nadzoruje działalność EBI w Polsce i w zakresie innowacji.
26 lipca 2021 planowana jest ceremonia podpisania umowy doradczej, pomiędzy Europejskim Bankiem Inwestycyjnym a Klastrem Technologii Wodorowych, koordynowanym przez Regionalną Izbę Gospodarczą Pomorza. Wydarzenie odbędzie się w siedzibie Krajowej Izby Gospodarczej w Warszawie. Umowa zostanie zawarta w ramach inicjatywy "InnovFin – EU Finance for Innovators”, wchodzącej w program Horizon 2020, wspólnie wspierany przez Komisję Europejską i Grupę EBI. Będzie ona dowodem na wspólne działania tych podmiotów w zakresie wspierania inwestycji w technologie czystego wodoru. Sygnatariusze chcą pozostać w zgodzie ze wskazaniami taksonomii UE, w tym z badaniami, rozwojem i innowacjami w zakresie kluczowych komponentów i maszyn do produkcji wodoru (np. elektrolizery, ogniwa paliwowe, pojazdy napędzane wodorem) oraz projektami badawczo-rozwojowymi i demonstracyjnymi dotyczącymi końcowych zastosowań wodoru w przemyśle.
EBI uczestniczył w okrągłym stole dyrektorów generalnych Rady ds. wodoru w dniu 7 lipca 2020 roku oraz w inauguracji sojuszu na rzecz czystego wodoru w dniu 8 lipca, obok Komisji, ministrów UE, osób decyzyjnych kluczowych branż i innych interesariuszy (przedstawicieli dolin wodorowych, społeczeństwa obywatelskiego, związków zawodowych). W związku z tym współpraca i wymiana informacji z Klastrem Technologii Wodorowych w Polsce jest naturalnym partnerstwem i wiąże się z korzyściami dla firm członkowskich Klastra – mówi Piotr Maksyś, dyrektor Klastra Technologii Wodorowych.
Uwagi dla redakcji
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) jest instytucją Unii Europejskiej udzielającą kredytów długoterminowych, której udziałowcami są państwa członkowskie. Bank zapewnia długoterminowe wsparcie finansowe dla rzetelnie przygotowanych inwestycji, przyczyniając się w ten sposób do realizacji celów polityki unijnej. W 2020 roku Grupa EBI przeznaczyła na finansowanie projektów w Polsce kwotę 5,2 mld EUR.
„InnovFin - Finansowanie UE dla Innowatorów” to wspólna inicjatywa Grupy Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI i EFI) uruchomiona we współpracy z Komisją Europejską w ramach programu „Horyzont 2020”. Celem InnovFin jest ułatwienie i przyspieszenie dostępu do finansowania dla innowacyjnych przedsiębiorstw i innych innowacyjnych podmiotów w Europie. Aby zapoznać się z ofertą produktów dostępnych w ramach programu InnovFin, proszę kliknąć tutaj. Doradztwo InnovFin Advisory pomaga spełniającym warunki kontrahentom publicznym i prywatnym poprawić zdolność kredytową i gotowość inwestycyjną dużych, złożonych, innowacyjnych projektów, które wymagają znacznych inwestycji długoterminowych.
Kontakt dla mediów
Europejski Bank Inwestycyjny:
Andrea Morawski, a.morawski@eib.org, tel.: +352 43 79 83427, tel. kom.: +352 691 284 349
Serwis internetowy EBI: www.eib.org/press – Biuro prasowe: +352 4379 21000 – press@eib.org
Klaster Technologii Wodorowych:
Justyna Grzesiek media@klasterwodorowy.pl +48 503 688 669
Informacja prasowa do pobrania - KLIKNIJ.
