Idea piaskownic regulacyjnych
Piaskownice regulacyjne, rozumiane jako konstrukcja prawna, umożliwiająca podmiotom gospodarczym działanie w mniej restrykcyjnym środowisku prawnym w celu eksperymentowania z danym projektem lub usługą na złagodzonych zasadach, stanowią ważny instrument w promowaniu innowacji. Ich głównym celem jest umożliwienie firmom eksperymentowania z nowymi pomysłami bez konieczności od razu spełniania wszystkich zwykle obowiązujących wymogów regulacyjnych. Dzięki temu, przedsiębiorstwa mają szansę na szybsze dostosowanie się do zmieniającego rynku i technologii, jednocześnie minimalizując ryzyko i koszty. Skuteczne działanie piaskownic regulacyjnych wymaga przepisów zapewniających elastyczność prawną, na przykład w formie klauzul eksperymentalnych (ang. experimentation clauses) – tymczasowych przepisów umożliwiających prowadzenie eksperymentów. Tym samym piaskownice regulacyjne umożliwiają przedsiębiorstwom testowanie i dostosowywanie ich produktów i usług bez konieczności natychmiastowego spełniania wszystkich wymogów regulacyjnych. W sektorze wodorowym, gdzie technologie są wciąż na etapie „wieku dziecięcego”, a rynek szybko się zmienia, możliwość taka jest nieoceniona. Umożliwia ona przyspieszenie wprowadzania innowacji na rodzący rynek, co jest kluczowe dla osiągnięcia opłacalności inwestycji w technologie wodorowe
Polskie Przepisy w zakresie piaskownic regulacyjnych
W Polsce, koncepcja piaskownic regulacyjnych została wprowadzona m.in. w nowelizacji Prawa energetycznego w lipcu 2023 roku. Zgodnie z art. 24d. tejże ustawy Prezes URE może udzielić zezwolenia na określone odstępstwa od przepisów dla podmiotów innowacyjnych. Zezwolenie to jest udzielane, w drodze decyzji administracyjnej , na uzasadniony wniosek osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w celu realizacji projektu mającego na celu między innymi wdrożenia innowacyjnych technologii, usług, produktów, modeli współpracy użytkowników systemu, rozwiązań technologicznych lub teleinformatycznych na korzyść transformacji energetycznej, inteligentnych sieci i infrastruktury.Odstępstwa te obejmują m.in. możliwość tymczasowego zwolnienia z niektórych obowiązków związanych z uzyskaniem koncesji czy prowadzeniem działalności koncesjonowanej. Obejmują one również m.in. obowiązek przedkładania do zatwierdzenia instrukcji ruchu i eksploatacji sieci, co jest kluczowe dla rozwijającej się infrastruktury wodorowej. W znowelizowanej ustawie znajdują się mechanizmy kontroli i oceny, gwarantujące, że innowacje wprowadzane w ramach piaskownic przyczyniają się do realizacji celów polityki energetycznej państwa i nie niosą ze sobą nieproporcjonalnych ryzyk.
Korzyści dla rynku wodoru
Piaskownice regulacyjne mają szczególne znaczenie dla rozwijającego się rynku wodoru. Dzięki elastyczności regulacyjnej, przedsiębiorstwa inwestujące w technologie wodorowe mogą testować nowe technologie i modele biznesowe związane z produkcją, magazynowaniem i dystrybucją wodoru, co jest kluczowe w kontekście dążenia Polski do neutralności klimatycznej i transformacji energetycznej. Piaskownice regulacyjne dają organom administracyjnym możliwość szybszego zrozumienia innowacyjnych modeli biznesowych i zmian na rynku, poprzez bliski kontakt z nowymi przedsiębiorstwami. Piaskownice regulacyjne mogą zapewnić możliwość poprawy szeroko rozumianego prawa energetycznego poprzez proaktywne monitorowanie tego sektora, gdyż organy administracji publicznej mogą zdobyć lepszą wiedzę w zakresie sposobów regulowania innowacji, zwłaszcza na bardzo wczesnym etapie ich rozwoju. W związku z tym organy regulacyjne mają możliwość opracowania lub przedłożenia podmiotom mającym inicjatywę ustawodawczą propozycji w zakresie dostosowania odpowiedniego środowiska legislacyjnego oraz mogą być w stanie szybciej i skuteczniej przewidywać konieczność wprowadzenia nowych regulacji dostosowanych do rozwoju sektora energetycznego w przyszłości.
Podsumowanie
Piaskownice regulacyjne stanowią istotne narzędzie zarówno dla przedsiębiorstw, jak i organów nadzorczych. Przedsiębiorstwa inwestujące w technologie wodorowe mogą testować swoje pomysły w monitorowanym środowisku, co daje im lepsze rozumienie oczekiwań nadzorczych, a także pozwala na optymalizację ich produktów i usług. Z kolei organy regulacyjne mają możliwość zdobycia wglądu w nowo rozwijające się technologie, co pozwala im na szybszą i skuteczniejszą reakcję na wyzwania regulacyjne i nadzorcze.
Piaskownice regulacyjne oferują unikalną możliwość wyważenia pomiędzy potrzebą szybkiego wprowadzania innowacji a koniecznością zachowania stabilności i bezpieczeństwa rynku wodoru. W sektorze wodorowym, gdzie potencjał technologiczny i ekonomiczny jest ogromny, ale jednocześnie istnieje wiele niepewności i wyzwań regulacyjnych, takie podejście jest szczególnie cenne. Umożliwia ono nie tylko rozwój nowych rozwiązań, ale także budowanie zaufania i zrozumienia między przedsiębiorstwami a organami regulacyjnymi.
Konludując, piaskownice regulacyjne stanowią istotny krok na drodze do efektywnego wykorzystania potencjału rynku wodoru w Polsce. Dają one przedsiębiorstwom przestrzeń do eksperymentowania i innowacji, jednocześnie zapewniając ramy regulacyjne, które realizują cele polityki energetycznej państwa. W perspektywie długoterminowej, mogą one przyczynić się do sukcesu Polski jako lidera w zakresie technologii wodorowych oraz zrównoważonej transformacji energetycznej.
Bartłomiej Kupiec - prawnik i analityk polityki klimatycznej. Absolwent kierunku prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim Studiował politykę energetyczną w Hertie School of Governance w Berlinie. Absolwent Szkoły Prawa Amerykańskiego organizowanej przez The Catholic University of America, Columbus Law School we współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim. Absolwent Szkoły Prawa Niemieckiego organizowanej przez RheinischFriedrich-Wilhelms-Universität Bonn we współpracy z Uniwersytetem Warszawskim. Przygotowuje rozprawę doktorską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Współpracował z wiodącymi polskimi, niemieckimi i międzynarodowymi kancelariami prawnymi, firmami konsultingowymi, think-tankami oraz instytucjami rządowymi. Wykładowca studiów podpyplomowych „Międzyuczelniana Akademia Klimatyczna” organizowanych przez AGH, UWr i SGH. Autor opracowań naukowych i publicystycznych dotyczących sektora energetycznego i polityki klimatycznej.
